دندان عقل چیست و چرا باید کشیده شود؟

دندان‌های عقل آخرین دندان‌هایی است که در دهان انسان رشد می‌کنند و در انتهای فک بالا و پایین قرار می‌گیرند. دندان عقل به طور معمول چهار ریشه دارد و شکل آن شبیه سایر دندان‌های آسیاب است. در این مقاله به شما می‌گوییم دندان عقل چیست، چه مزایا و عوارضی دارد و آیا بهتر است هرچه سریع‌تر این دندان را بکشید یا کشیدن دندان عقل کار اشتباهی است. برای پاسخ به سؤال‌های خود ادامۀ این مطلب را بخوانید.  

کاربرد دندان عقل چیست؟

دندان عقل برای جویدن غذاهای سخت‌وسفت ضروری نیست، اما در ایجاد فضای کافی برای سایر دندان‌ها مفید است. اجداد باستانی ما در گذشته غذاهای سفت‌تری می‌خوردند؛ به همین دلیل نیاز بیشتری به دندان عقل داشتند. این روزها از آن غذاهای سفت‌وسخت خبری نیست و عموم مردم غذاهای نرم‌تری می‌خورند و نیازی به دندان عقل ندارند. 

وجود داشتن یا نداشتن دندان عقل در دهان شما برای هر فردی با فرد دیگر متفاوت است. برخی افراد ممکن است سال‌ها هیچ چالشی با دندان عقل خود نداشته باشند و برخی دیگر مجبورند به محض درآمدن این دندان آن را بکشند. کشیدن دندان عقل در برخی موارد مثل داشتن دندان عقل نهفته، رشد نامناسب و عفونت ضروری است. 

تصویری از دندان عقل

دندان عقل در چه سنی رشد می کند؟

حال که فهمیدید دندان عقل چیست و چه کاربردی دارد، در ادامۀ این مقاله به شما می‌گوییم این دندان‌ها در چه سنی رشد می‌کنند. دندان عقل معمولاً در سنین 17 تا 25 سالگی ظاهر می‌شود؛ با این حال ممکن است در برخی افراد زودتر یا دیرتر رشد کند. نکته جالب این است که در برخی افراد دندان عقل هرگز رشد نمی‌کند.

عوامل مختلفی همچون تغذیه، ژنتیک و سلامت عمومی بر زمان رشد دندان عقل تأثیر می‌گذارند. اگر دندان عقل شما در سنین 25 سالگی یا بالاتر هنوز رشد نکرده، ممکن است هرگز رشد نکند. برخی از علائم نشان‌دهندۀ رشد دندان عقل عبارت‌اند از:

• درد در فک یا دندان‌ها
• تورم در لثه
• التهاب لثه
• حساسیت به گرما یا سرما
• طعم بد دهان

اگر هریک از این علائم را تجربه کردید، باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت دندان‌های شما بررسی شود. همچنین در صورتی که دندان‌های عقل شما آسیبی به فک یا لثه نمی‌رسانند، با استفاده از ترمیم دندان از کشیدن آن‌ها جلوگیری کنید.

انواع دندان عقل چیست؟

دندان عقل به طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شود. در این قسمت توضیح مختصری در مورد هریک از انواع دندان عقل در اختیار شما قرار می‌دهیم. 

1. دندان عقل کامل

دندان عقل کامل به طور کامل رشد می‌کند و در دهان قابل مشاهده است. این دندان‌ها معمولاً مشکلی برای افراد ایجاد نمی‌کنند و می‌توانند برای جویدن غذاهای سفت کمک‌کننده باشند. دندان عقل کامل به طور معمول چهار ریشه دارد، شکل آن شبیه سایر دندان‌های آسیاب است و می‌تواند در هردو فک بالا و پایین قرار بگیرد. 

اگر دندان عقل کامل شما دچار آسیب یا پوسیدگی دندان شود، می‌توانید با مراجعه به دندانپزشک با یک بی‌حسی به‌راحتی آن را بکشید و از دستش خلاص شوید. کشیدن دندان عقل کار سختی نیست؛ تنها فرق کشیدن این دندان با سایر دندان‌ها ریشه‌های قوی آن‌ها است. برای کشیدن دندان عقل به یک دندانپزشک حاذق مراجعه کنید که بدون آسیب به فک شما یا شکستن دندان در حین کشیدن آن را از لثه خارج کند. 

2. دندان عقل نیمه نهفته

دندان عقل نیمه‌نهفته دندانی است که تا حدی رشد می‌کند و قسمتی از آن از لثه بیرون می‌زند. این دندان‌ها می‌توانند باعث درد و تورم شوند. در این موارد ممکن است لازم باشد دندان کشیده شود. دندان عقل نیمه‌نهفته می‌تواند به دلایلی مثل کمبود فضا در فک، انحراف فک و رشد نامناسب دندان عقل ایجاد شود. 

3. دندان عقل نهفته

 دندان عقل نهفته دندان عقلی است که به‌طور کامل رشد نمی‌کند و در زیر لثه یا استخوان فک گیر می‌افتد. گاهی دندان عقل نهفته هیچ علامتی ندارد؛ بااین‌حال در برخی موارد دندان عقل نهفته باعث مشکلاتی مانند درد در فک یا دندان‌ها، تورم در لثه، التهاب لثه، حساسیت به گرما یا سرما و طعم بد دهان شود. در صورت ایجاد چنین مشکلاتی لازم است دندان عقل کشیده شود. کشیدن دندان عقل نهفته معمولاً نیاز به جراحی و شکافتن لثه و بیرون کشیدن دندان دارد. 

عکسی از یک دندان عقل نهفته

مشکلات دندان عقل

تا اینجای متن متوجه شدید که انواع دندان عقل چیست. در این بخش به مشکلات این دندان‌ها می پردازیم. فک برخی از افراد به اندازۀ کافی بزرگ نیست که بتواند دندان عقل را در خود جای دهد. در این صورت، دندان عقل به طور کامل رشد نمی‌کند و در زیر لثه گیر می‌افتد. این وضعیت با نام «دندان عقل نهفته» شناخته می‌شود. دندان عقل نهفته به دندان‌های مجاور فشار وارد می‌کند و باعث کج شدن یا آسیب به آن‌ها می‌شود. 

مشکل دیگری که افراد با دندان‌های عقل دارند این است که حتی زمانی که دندان عقل کامل باشد ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی مثل فشار آوردن به دندان‌های دیگر و خراب کردن آن‌ها شود؛ بنابراین بهترین راه کشیدن این دندان‌ها است. 

بهترین زمان برای کشیدن دندان عقل

بهترین زمان برای کشیدن دندان عقل موقعی است که هنوز ریشه‌های آن به طور کامل رشد نکرده‌اند. در آن زمان دندان عقل هنوز در حال رشد است و احتمال بروز عوارضی مانند عفونت یا آسیب به عصب کمتر خواهد شد. بهترین زمان برای کشیدن دندان عقل دقیقاً در همان سنین شروع رشد دندان عقل است؛ بااین‌حال برخی از افراد ممکن است با دندان عقل خود مشکلی نداشته باشند و در سنین بالاتر تصمیم به کشیدن دندان خود بگیرند. در نهایت بهترین زمان برای کشیدن دندان عقل را دندانپزشک شما تعیین می‌کند.

آیا کشیدن دندان عقل به همه توصیه می شود؟

کشیدن دندان عقل به همه توصیه نمی‌شود؛ فقط در صورتی که دندان عقل باعث مشکلاتی مانند درد، تورم، عفونت یا آسیب به دندان‌های مجاور شود، کشیدن آن ضروری است. اگر دندان عقل شما مشکلات گفته‌شده را ایجاد نمی‌کند، نیازی به کشیدن آن نیست. بهترین راه برای تعیین این‌که آیا نیاز به کشیدن دندان عقل دارید یا خیر، مراجعه به دندانپزشک است.

جراحی دندان عقل چگونه است؟

یکی از جراحی‌های روتین در حوزۀ دندانپزشکی، جراحی دندان عقل است. معمولاً بیمار برای خارج کردن دندان عقل نهفته یا نیمه‌نهفته نیاز به جراحی دارد که این عمل با استفاده از مواد بی‌حسی و آرام‌بخش انجام می‌شود. در مواردی بیمار ممکن است برای این جراحی تحت بیهوشی عمومی قرار بگیرد.

به طور معمول دندانپزشک برای این فرآیند ابتدا یک برش در لثه ایجاد و سپس دندان عقل را خارج می‌کند. در ادامه مکان برش را با استفاده از نخ‌های جذبی بخیه می‌زند. نکته حائز اهمیت دیگر دربارۀ جراحی دندان عقل این است که برداشتن این دندان نیاز به زمان بیشتری نسبت به دندان‌های دیگر دارد.

جراحی دندان عقل

موارد منع کشیدن دندان عقل

در بعضی مواقع ممکن است کشیدن دندان عقل امکان‌پذیر نباشد یا با محدودیت‌هایی همراه باشد. در ادامه این محدودیت‌ها را به طور کامل برای‌تان توضیح می‌دهیم:

• عفونت شدید در ناحیه دندان عقل: اگر ناحیه اطراف دندان عقل عفونت شدید داشته باشد، ممکن است جراحی خطرناک باشد. در این موارد، ابتدا باید عفونت درمان و سپس جراحی انجام شود.
• آسیب شدید به دندان عقل: اگر دندان عقل به‌شدت آسیب دیده باشد، ممکن است کشیدن آن دشوار یا غیرممکن باشد که گاهی در این موارد نیاز به جراحی پیچیده‌تری دارید.
• بیماری‌های زمینه‌ای: برخی از بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری قلبی، دیابت یا بیماری‌های خونی خطر عوارض ناشی از جراحی دندان عقل را افزایش می‌دهند. در این موارد ممکن است نیاز به مراقبت‌های ویژه قبل، حین و بعد از جراحی داشته باشید.
• بارداری: جراحی دندان عقل در دوران بارداری معمولاً توصیه نمی‌شود؛ بااین‌حال در برخی موارد ممکن است نیاز به جراحی فوری دندان عقل احساس شود که با تشخیص پزشک و رعایت ملاحظات انجام می‌شود.
• شیردهی: جراحی دندان عقل در دوران شیردهی معمولاً بی‌خطر است؛ بااین‌حال، ممکن است لازم باشد چند روز پس از جراحی از مصرف داروهای مسکن حاوی ایبوپروفن یا ناپروکسن خودداری کنید.

در صورت وجود هرگونه نگرانی دربارۀ موارد منع کشیدن دندان عقل، باید با دندانپزشک خود مشورت کنید. این نکته را در نظر داشته باشید که صلاح‌دید و مشورت با پزشک متخصص خیلی بهتر از مشورت با افراد ناآگاه یا پزشک‌های غیرمتخصص است.

مراقبت های بعد از کشیدن دندان عقل چیست؟

کشیدن دندان عقل یک جراحی نسبتاً ساده است که معمولاً در مطب دندانپزشک انجام می‌شود؛ بااین‌حال برای بهبود سریع و بدون مشکل باید نکات مراقبتی بعد از جراحی را به‌دقت رعایت کنید. اجازه بدهید شما را با این نکات آشنا کنیم.

• در صورت داشتن خون‌ریزی، گاز استریل را روی ناحیه جراحی قرار و به‌مدت 30 دقیقه فشار دهید.
• اگر درد دارید، از داروهای مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید.
• از مصرف دخانیات و نوشیدنی‌های الکلی بپرهیزید.
• از جویدن غذاهای سفت خودداری کنید.
• چند بار در روز آب‌نمک گرم از غرغره کنید.

حتماً به‌طور منظم از دندانپزشک خود نوبت بگیرید تا روند بهبود شما را بررسی کند. اگر درد امان شما را بریده است یا خون‌ریزی قطع نمی‌شود، هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.

عوارض کشیدن دندان عقل چیست؟

جراحی دندان عقل عوارض جدی‌ای به همراه ندارد؛ بااین‌حال مانند هر عمل جراحی از جمله ایمپلنت دندان کشیدن دندان عقل هم می‌تواند عوارض کم و نادری را به همراه داشته باشد. عوارض شایع کشیدن دندان عقل را در ادامه لیست کرده‌ایم.

1. خونریزی: خون‌ریزی خفیف پس از جراحی دندان عقل طبیعی است؛ اما اگر خون‌ریزی شدید بود یا قطع نشد باید فوراً به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
2. تورم: تورم در ناحیه جراحی دندان عقل به‌ظاهر ترسناک، اما یک اتفاق نرمال است. این تورم معمولاً طی چند روز برطرف می‌شود.
3. درد: بدون شک بعد از هر جراحی ممکن است درد داشته باشید؛ پس نباید بترسید. اگر این دردها بعد از کم شدن بی‌حسی دندان به سراغ شما آمدند، برای قابل تحمل کردن آن‌ها می‌توانید از داروهای مسکن بدون نسخه استفاده کنید.
4. عفونت: عفونت یک عارضۀ جدی جراحی دندان عقل است. اگر علائم عفونت مانند قرمزی، تورم، درد شدید یا تب را تجربه کردید، باید فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید.
5. آسیب به اعصاب: در موارد نادر، جراحی دندان عقل می‌تواند باعث آسیب به عصب شود. این آسیب باعث بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن در ناحیه اطراف دندان عقل می‌شود. این‌جاست که انتخاب یک دکتر خبره اهمیت بسیاری پیدا می‌کند.
6. شکستگی فک: در موارد نادر، جراحی دندان عقل باعث شکستگی فک می‌شود. این شکستگی معمولاً در اثر فشار بیش‌ازحد به فک هنگام کشیدن دندان عقل ایجاد می‌شود. می‌دانیم که کمی ترسناک است،‌ اما اگر دندانپزشک شما کاربلد باشد این اتفاق هرگز پیش نمی‌آید.

عکسی از تورم دندان عقل بعد از جراحی

جراحی دندان عقل را به دکتر ماهر بسپارید

در این مقاله به شما گفتیم دندان عقل چیست، چه مزایا و معایبی دارد، انواع آن را به شما معرفی کردیم و به بررسی مراقبت‌های بعد از جراحی دندان عقل پرداختیم. اگر فکر می‌کنید که باید دندان عقلتان را بکشید، حتماً با دندانپزشک خود مشورت کنید. دندانپزشک به شما کمک می‌کند تا مزایا و خطرات کشیدن دندان عقل را درک کنید و بهترین تصمیم را برای سلامت دهان و دندانتان بگیرید. پیشنهاد می‌کنیم که قبل از تصمیم‌گیری برای انتخاب دندانپزشک،‌ حتماً تحقیق کنید تا احتمال بروز عوارض به صفر برسد.

سؤالات متداول:

1. دندان عقل چیست؟

دندان‌های عقل آخرین دندان‌هایی است که در دهان انسان رشد می‌کنند و در انتهای فک بالا و پایین قرار می‌گیرند. دندان عقل به طور معمول چهار ریشه دارد و شکل آن شبیه سایر دندان‌های آسیاب است.

2. دندان عقل چه انواعی دارد؟

انواع دندان عقل عبارت‌اند از: دندان عقل کامل، دندان عقل نیمه‌نهفته و دندان عقل نهفته.