8 علت پوسیدگی دندان و علائم آن

پوسیدگی به نواحی خاصی در سطح دندان گفته می‌شود که به‌صورت دائمی آسیب دیده‌اند و به حفره یا منافذ کوچک تبدیل شده‌اند. علت پوسیدگی دندان ممکن است ناشی از باکتری‌های موجود در دهان باشد یا مصرف غذاهای خاص. در این مقاله با شما از همه علل پوسیدگی دندان صحبت خواهیم کرد. برای اطلاعات بیشتر تا انتهای این مقاله در کلینیک دندانپزشکی دکتر ابوالقاسمی با ما همراه باشید.

علائم پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان یکی از رایج‌ترین مشکلات سلامتی در جهان است. این مشکل در همه گروه‌های سنی شایع بوده و هر کسی، حتی کودکان زیر 4 سال هم در معرض این عارضه قرار دارند. 

پوسیدگی دندان در صورت عدم درمان به‌موقع، شدیدتر خواهد شد و می‌تواند به دندان‌درد شدید، عفونت و از دست دادن دندان منجر شود. رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به پزشک، نخ کشیدن قبل از مسواک و در صورت لزوم استفاده از دهانشویه، از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان هستند.

علائم پوسیدگی دندان می‌تواند بسته به وسعت و محل بروز متفاوت باشند. دندان‌درد، درد حین خوردن غذا، حساسیت دندان، وجود حفره‌ و سوراخ‌های قابل مشاهده در دندان یا لکه‌های تیره روی آن، از مهم‌ترین علائم پوسیدگی محسوب می‌شوند.

پوسیدگی دندان

انواع کلاس پوسیدگی دندان

حتما می‌دانید که جدا از علت پوسیدگی دندان، تخریب بافت‌های دندانی مراحل مختلفی دارد. طبیعتا درمان در هر مرحله سخت‌تر و حفظ دندان در مراحل پیشرفته، چالش‌برانگیزتر خواهد بود. 

مراحل زیر، کلاس‌ها‌ یا سطوح پوسیدگی دندان محسوب می‌شوند.

مرحله اول؛ از دست رفتن مواد معدنی

کاهش حجم مینای دندان که سخت‌ترین بافت آن محسوب می‌شود، دندان شما را وارد فاز پوسیدگی خواهد کرد. مینا از مواد معدنی تشکیل می‌شود و از دست رفتن مواد معدنی مینا، اولین مرحله پوسیدگی و از نشانه‌های تخریب دندان است.

مرحله دوم؛ تخریب مینا

فرآیند رسمی پوسیدگی دندان با تخریب مینا آغاز می‌شود. اگر روند پوسیدگی ادامه پیدا کند، مینای بیشتری از بین خواهد رفت و ممکن است با بروز آن، متوجه لکه‌های سفید تا قهوه‌ای روی دندان شوید.

با تضعیف مینای دندان، سوراخ‌های ریز و کوچکی در ساختار آن ایجاد خواهد شد که باید به سرعت بررسی و پر شوند تا پیشرفت نکنند.

مرحله سوم؛ پوسیدگی عاج

عاج بافتی است که زیر مینای دندان قرار دارد. عاج دندان از مینا نرم‌تر و آسیب‌پذیرتر است. از بین رفتن مینا، عاج را در معرض باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌ها قرار می‌دهد. این یعنی اگر فعالیت باکتریایی به عاج دندان برسد، با سرعت بیشتری پیشرفت خواهد کرد.

همچنین عاج دندان کانال‌هایی دارد که به اعصاب منتهی می‌شوند؛ با پوسیدگی و تجزیه عاج، کانال‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرند و به همین دلیل است که دندان‌ها در مرحله سوم پوسیدگی حساس می‌شوند.

مرحله چهارم؛ آسیب پالپ

پالپ، عمیق‌ترین و داخلی‌ترین لایه دندان محسوب می‌شود. پالپ‌ها حاوی اعصاب و عروق خونی هستند که برای کمک به سلامت دندان، مفیدند. اعصاب پالپ هستند که برای دندان حس ایجاد می‌کنند.

در مرحله چهارم پوسیدگی، پالپ‌ها آسیب خواهند دید. آسیب پالپ، باعث تحریک و تورم آن خواهد شد و عدم تحمل آن توسط بافت‌های اطراف باعث فشار به اعصاب خواهد شد. این فرآیند، احساس ناراحتی شدیدی ایجاد خواهد کرد.

مرحله پنجم؛ آبسه

با پیشروی پوسیدگی دندان، باکتری‌ها به ریشه نفوذ می‌کنند و باعث عفونت خواهند شد. افزایش التهاب در دندان، به تشکیل کیسه‌ای از عفونت در ریشه خواهد شد که به آن آبسه می‌گویند. 

آبسه دندان می‌تواند درد شدیدی ایجاد کند. این درد به فک هم فشار وارد خواهد کرد. سایر علائم آبسه عبارتند از:

• تورم لثه
• صورت
• فک
• تب
• تورم غدد لنفاوی گردن

یادتان باشد که آبسه دندان به رسیدگی و درمان فوری نیاز دارد؛ این عارضه می‌تواند به استخوان‌های فک و سایر نواحی سر و گردن سرایت کند. ممکن است در موارد شدید، پزشک مجبور شود تا بافت آسیب‌دیده را خارج کند.

عکسی از آبسه دندان

علت پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان می‌تواند طیف وسیعی را در سطوح مختلف زندگی شامل شود؛ مثلا پوسیدگی دندان در دوران شیردهی یا بارداری و پوسیدگی دندان در نوجوانی و یزرگسالی. در اغلب موارد، دو یا چند عامل مشترک در بروز این عارضه دخیل هستند اما گاهی دلایل بیشتری وجود خواهد داشت. در ادامه با علل متفاوت پوسیدگی دندان آشنا خواهید شد:

بهداشت دهان و دندان ضعیف

رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان و آشنا نبودن با صحیح مسواک زدن ، اصلی‌ترین علت پوسیدگی دندان است. افرادی که با دقت مسواک نمی‌زنند یا حداقل دو بار در روز دندان‌شان را با نخ و مسواک تمیز نمی‌کنند، بیشتر از افراد دیگر در معرض خطر قرار دارند. 

عدم رعایت بهداشت دهان و دندان موجب تشکیل پلاک دندانی می‌شود و پلاک، همانطور که در ادامه به آن خواهیم پرداخت، موجب پوسیدگی دندان خواهد شد.

سندروم خشکی دهان

سندرم خشکی دهان به وضعیتی گفته می‌شود که افراد مبتلا به آن، دهان خشکی دارند و غدد بزاقی آن‌ها به اندازه کافی فعال نیست. دلایل مختلفی مانند مصرف داروهای خاص، گرفتگی بینی، مشکلات عصبی در ناحیه سرو گردن، بیماری‌های زمینه‌ای و مصرف دخانیات می‌تواند موجب بروز این سندروم شود.

عدم وجود بزاق کافی در دهان، باعث تجمع باکتری‌های دهانی، چسبندگی غذا به دندان و پوسیدگی دندان‌ها خواهد شد. بزاق خاصیتی ضد قارچ دارد و ویروس‌ها را از بین می‌برد. در صورت نبود بزاق کافی، دندان‌ها بیشتر در معرض خطر پوسیدگی قرار دارند.

تشکیل پلاک و سفت و سخت شدن آن

پلاک دندانی، لایه‌ای چسبناک و شفاف است که سطح دندان را می‌پوشاند. مصرف زیاد قند و نشاسته و مسواک زدن اشتباه، می‌تواند موجب تشکیل پلاک‌های دهانی شود. زمانی که قند و نشاسته به خوبی از دندان‌تان پاک نشود، باکتری‌ها به سرعت از آن‌ها تغذیه می‌کنند و کم‌کم پلاک تشکیل می‌شود. 

زمانی که پلاک روی دندان باقی بماند، می‌تواند در بخش زیرین یا بالای خط لثه سخت و سفت و به جرم دندان تبدیل شود. جرم‌های دندان به سختی با مسواک پاک می‌شوند و ماندن آن‌ها روی سطح دندان، به محافظی برای باکتری‌ها تبدیل خواهد شد. به همین دلیل می‌توان تشکیل پلاک را مهم‌ترین علت پوسیدگی دندان دانست.

بیماری‌های خاص

بعضی از بیماری‌های زمینه‌ای هم می‌توانند علت پوسیدگی دندان باشند. بسیاری از این بیماری‌ها با خشک کردن دهان موجب پوسیدگی شوند. دیابت، سندرم خشکی دهان، انواع بیماری‌های خود ایمنی و کم‌اشتهایی عصبی از مهم‌ترین علل زمینه‌ای پوسیدگی دندان محسوب می‌شوند.

پرتو درمانی در ناحیه صورت و گردن

پرتو درمانی در ناحیه سر و گردن می‌تواند به بافت دهان و دندان آسیب برساند. خشکی دهان، رایج‌ترین عارضه پرتو درمانی این ناحیه محسوب می‌شود و حالا می‌دانید که خشکی، می‌تواند زمینه را برای پوسیدگی دندان آماده کند.

از طرفی، پرتو درمانی سر و گردن می‌تواند به دهان و دندان آسیب بزند و موجب نکروز بافت نرم و لثه‌ها شود. برای پیشگیری از پوسیدگی دندان ناشی از پرتو درمانی، بیشتر مایعات مصرف کنید و از صرف نوشیدنی‌های قندی و گازدار و سیگار کشیدن دور بمانید.

مصرف داروهای خاص

جالب است بدانید که مصرف بعضی از داروها هم می‌تواند علت پوسیدگی دندان باشد. به طور کلی داروهای ضد اضطراب و افسردگی، داروهای درمان فشار خون، بی‌اختیاری ادرار و همچنین بی‌خوابی از مهم‌ترین داروهایی هستند که با خشکی دهان، موجب پوسیدگی دندان خواهند شد.

اگر داروهایی که در این دسته قرار می‌گیرند را مصرف می‌کنید، حتما به صورت منظم آب بنوشید و بدن‌تان را هیدراته نگه دارید. 

کاهش بزاق دهان

احتمالا تا اینجا متوجه شدید که بزاق چه نقش مهمی در سلامت دندان بازی می‌کند. بزاق علاوه‌بر تسهیل هضم و بلع غذا، به میکروب‌زدایی از دهان هم کمک می‌کند و نوعی پاک‌کننده است.

دلایل مختلفی مانند سندرم خشکی دهان و...، می‌توانند حجم بزاق دهان را کاهش دهند و همین مسئله باعث پوسیدگی دهان خواهد شد.

مصرف مواد غذایی و خوراکی های اسیدی و بسیار شیرین و گازدار

غذاهای اسیدی، می‌توانند باعث تضعیف مینای دندان شوند. مینای دندان، سطح محافظتی دندان‌ها محسوب می‌شوند و آسیب به آن‌ها باعث فساد و پوسیدگی دندان خواهد شد. قند هم اثری مشابه روی دندان دارد. قندها علاوه بر تضعیف مینای دندان، باعث تشکیل جرم و پلاک می‌شود که همانطور که اشاره کردیم، علت پوسیدگی دندان هستند.

علت پوسیدگی دندان از لثه

تشکیل پلاک در خط لثه، ناحیه میان لثه و دندان، علت پوسیدگی دندان از لثه محسوب می‌شود. پوسیدگی دندان از لثه، از پوسیدگی سطح عمیق‌تر است و به درمان سریع‌تر نیاز دارد.

علت پوسیدگی دندان کودکان

همانطور که می‌دانید، حتی کودکان دو ساله هم می‌توانند به پوسیدگی دندان مبتلا شوند. به همین دلیل بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند که حتی دندان و لثه کودکان شیرخوار را هم قبل از خواب با مسواک مخصوص تمیز کنید. عدم رعایت بهداشت دندان و مسواک نزدن، مصرف زیاد شکلات، بستنی و شیرینی، رژیم غذایی و سبک زندگی نامناسب، مهم‌ترین علت پوسیدگی دندان کودکان است.

پوسیدگی دندان کودکان

علت پوسیدگی دندان جلو

پوسیدگی دندان جلو می‌تواند ظاهر را تحت تاثیر قرار دهد و طبیعتا ترمیم آن هم کار سخت‌تری است. از آنجایی که تمیز کردن بخش عقب دندان‌های جلویی سخت‌تر است، این دندان‌ها هم در معرض پوسیدگی قرار دارند.

همچنین شکستگی یا ترک دندان جلو، ریسک پوسیدگی دندان‌ را افزایش داد. همه موارد دیگری که در این مقاله ذکر کردیم، می‌توانند علت پوسیدگی دندان جلو هم باشند.

علت پوسیدگی دندان از ریشه

پوسیدگی دندان از ریشه هم از آن مواردی است که می‌تواند حسابی دردسرساز شود. در صورت ابتلا به پوسیدگی ریشه دندان، باید سریعا برای درمان اقدام کنید تا آسیب‌دیدگی به لثه و بخش‌های عمیق‌تر نرسد.

بیماری‌های ژنتیکی، مشکلات خودایمنی، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، دیابت و مشکلات پریودنتال از مهم‌ترین علت پوسیدگی دندان از ریشه محسوب می‌شوند.

علت پوسیدگی دندان عقل

پوسیدگی دندان عقل بسیار رایج است. این عارضه آنقدر شیوع دارد که بسیاری از افراد معتقدند که باید بعد از درآمدن دندان عقل، آن را کشید تا بعدا دردسر ساز نشود. 

دندان عقل در بخش انتهایی فک قرار دارد؛ جایی که مسواک به سختی به آن می‌رسد و فرآیند تمیز کردن آن دشوار است. به همین دلیل، بیشتر از سایر دندان‌ها در معرض پوسیدگی قرار دارد. به همین دلیل می‌توان مهم‌ترین علت پوسیدگی دندان عقل را در محل قرارگیری آن دانست. 

علاوه‌بر آن، سایر عوامل تاثیرگذار در پوسیدگی دندان هم می‌توانند باعث خرابی این دندان شوند.

علت پوسیدگی دندان زیر روکش

گاهی باکتری‌ها زیر روکش دندان و در مرز میان روکش و دندان فعال می‌شوند. فعالیت باکتریایی از این نقطه آغاز می‌شود و کم‌کم به نقاط دیگر منتقل خواهند شد. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و اهمیت ندادن به نخ دندان، می‌تواند منجر به آغاز پوسیدگی در دندان‌های روکش‌دار شود.

درمان پوسیدگی دندان در کلینیک دکتر ابوالقاسمی

در این مقاله تلاش کردیم تا با شما از علت پوسیدگی دندان و سطوح پوسیدگی حرف بزنیم. در انتها نیاز است یادآوری کنیم که معاینه منظم دندان و رعایت اصول بهداشتی دهان، از مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان‌ها محسوب می‌شود. شما می‌توانید با مراجعه به کلینیک دندانپزشکی دکتر ابوالقاسمی، معاینات و چکاپ‌های دوره‌ای خود را انجام دهید و در صورت لزوم، خدمات مربوط به ترمیم دندان را دریافت کنید. برای رزرو نوبت با همکاران ما در کلینیک تماس بگیرید.

سوالات متداول

1. پوسیدگی دندان چه عللی دارد و جلوگیری از آن چگونه است؟

پوسیدگی دندان ناشی از تجمع باکتری‌ها و تولید اسیدهای ضروری توسط آنها است که منجر به تخریب مینای دندان می‌شود. عواملی مانند مصرف غذاهای شیرین، نقص در بهداشت دهان و استفاده نکردن از داروهای دارای فلوراید می‌توانند فرایند پوسیدگی را تسریع کنند. جلوگیری از پوسیدگی، مراقبت دهانی منظم با استفاده از مسواک و نخ دندان، محدودیت مصرف غذاهای شیرین و انجام منظم چکاپ در دندانپزشکی برای اطمینان از سلامت دندان‌ها را شامل می‌شود.

2. پوسیدگی دندان چه علائمی دارد؟

علائم پوسیدگی دندان شامل درد و حساسیت به سردی و گرمی، تغییر در رنگ دندان، و حتی خونریزی لثه می‌شوند. درمان پوسیدگی به وابستگی به میزان آسیب وارده به دندان است. در مراحل اولیه، با تمیزی و سپس اجرای ترمیم‌های ساده مانند پر کردن یا کامپوزیت، می‌توان جلوی پیشرفت پوسیدگی را گرفت. در صورتی که آسیب به مینای دندان عمیق باشد، نیاز به انجام عمل روت کانال و استفاده از کراون ممکن است. اهمیت مراقبت روزانه و مراجعات دوره‌ای به دندانپزشک در جلوگیری از پوسیدگی دندان و حفظ سلامت دهان بسیار حائز اهمیت است.